مدیریت مورد در سوء مصرف مواد: پنل تخصصی مددکاری اجتماعی با موضوع “مدیریت مورد در سوء مصرف مواد” در کنگره بین المللی دانش اعتیاد
فهرست عناوین مطلب
مدیریت مورد در سوء مصرف مواد
مکان؛ تهران. دانشگاه علوم پزشکی ایران. مرکز همایش های رازی
روز پنجشنبه مورخ ۳۱ مردادماه
سالن ۴ ؛ ساعت ۸ الی ۱۰
شناخت بیماری اعتیاد
در رابطه با دانش شناخت اعتیاد، زمانی که در دهه ۱۹۳۰ میلادی دانشمندان مطالعات عملی درباره رفتار های ناشی از اعتیاد را آغاز کردند، معتادان به عنوان افرادی بی بند و بار و بدون اراده به شمار می آمدند. خوشبختانه امروزه در پرتو پیشرفت های شگرف علمی، شناخت و واکنش ما نسبت به مصرف مواد مخدر در مقایسه با گذشته کاملاً تغییر کرده است. با توجه به یافته های علمی در دانش شناخت اعتیاد، اکنون ما می دانیم که اعتیاد از جمله بیماری هایی است که هم عملکرد مغز انسان و هم رفتار او را تحت تاثیر قرار می دهد.
با وجود پیشرفت هائی که در علم اعتیاد چیست، شده است ، هنوز هم بسیاری از مردم نمی دانند که چرا افراد به مواد مخدر مانند هروئین، شیشه، متادون، تریاک، حشیش، ماری جوانا یا ترامادول معتاد می شوند یا این که مصرف مواد مخدر چه تاثیری بر روی مغز معتادان می گذارد که آنها مجبور به مصرف معتادگونه مواد مخدر می شوند. هدف از انتشار این مطالب، پاسخ دادن به پرسش هائی در زمینه اعتیاد و ارائه اطلاعات علمی درباره بیماری اعتیاد از جمله برخی از پی آمدهای زیانبار مصرف مواد مخدر و رویکردهای اولیه ای است که برای پیشگیری و مداوای این بیماری ارائه شده اند.
علم اعتیاد به مواد مخدر
در تعریف بیماری اعتیاد، اعتیاد به مواد مخدر و سایر اعتیادهای رفتاری، نوعی بیماری مغزی مزمن، پیشرونده و عود کننده است که باعث می شود با وجود پی آمدهای زیانبار مصرف مواد، فرد معتاد باز هم برای به دست آوردن یا مصرف مواد مخدر خود را به آب و آتش بزند. اعتیاد از آن جهت بیماری محسوب می شود که مصرف مواد مخدر، ساختار مغز و نحوه کارکرد و فعالیت آن را تغییر می دهد. تغییراتی که بر اثر مصرف مواد مخدر در مغز انسان به وجود می آید ممکن است پایدار و بلند مدت باشد و به ایجاد رفتارهایی زیانبار در کسانی که مواد مخدر مصرف می کنند منجر شود.
در علم اعتیاد، بیان شده است که اعتیاد کاملا شبیه به سایر بیماری های مزمن همچون بیماری قلبی است. چراکه در هر دوی این بیماری ها فعالیت عادی و سالم یکی از اندام های بدن مختل شده و پی آمدهای زیانباری به همراه می آورد. باید توجه داشت که این بیماری ها قابل پیشگیری و قابل درمان هستند، ولی چنانچه اقدامی در مورد آنها صورت نگیرد تا پایان عمر ادامه پیدا خواهند کرد.
۱- دلایل مصرف مواد مخدر
افراد در دنیا به دلایل متفاوتی روی به مصرف مواد مخدر و الکل می آورند اما مهمترین دلایل شناخته شده برای این موضوع عبارتند از :
- برای داشتن احساس بهتر
- برای بدست آوردن قدرت
- برآورده کردن حس کنجکاوی
هر کدام از دلایل مطرح شده در بالا به نحوی به یک موضوع مشترک اشاره دارند. به این معنا که افراد بعد از استفاده از مواد مخدر تجربیات حسی، عاطفی و اجتماعی را تجربه می کنند که در حالت طبیعی و نرمال خود کمبود آن را احساس کرده اند. بطور مثال احساس سرخوشی و لذتی که مواد مخدر در شخص ایجاد می کند، تجربه فراموش ناشدنی در او بجای می گذارد و با همین تجربه شخص را به سمت ادامه مصرف سوق میدهد. هنگامی که شخصی دچار ناراحتی های حسی، روحی و یا عاطفی است، تجربه سرخوشی و لذت برای این فرد انکار ناپذیر می شود و او دیگر نمی تواند آن لحظات را فراموش نماید.
۲- نیروی کاذب اعتیاد
کمبود قدرت یکی از مسائلی است که در زندگی افراد می تواند نقش مهمی ایفا نماید. بدین شکل که فرد پس از مصرف مواد و دریافت نیروی کاذبی که به او از طریق مصرف مواد منتقل شده، احساس قدرت و توانایی می کند و پس از آن احساس کمبود قدرت روبرویی با مسائل زندگی برای او به شکلی دردناک افزایش می یابد و همین موضوع دلیل ادامه مصرف مواد می گردد.در آخر نوجوانان و جوانان بیش از گروه های سنی دیگر در معرض تهدید مصرف مواد مخدر هستند. تاثیر دوستان و همراهان آنان در اجتماع، تمایل به رفتارهای هیجان انگیز و پر خطر دیگر می تواند آغاز کنندۀ راه پیچیده اعتیاد در زندگی فرد باشد.
علم اعتیاد؛ انتخاب یا اجبار
در بیشتر موارد، شروع مصرف مواد برای شخص حالت داوطلبانه دارد، اما هنگامی که شخص با توجه به دلایل ذکر شده به مصرف خود ادامه می دهد، دیگر نمی تواند مصرف خود را کنترل کند. تصاویر و اسکن هایی که از مغز افراد معتاد گرفته شده نشان می دهد که قسمت های مهمی از مغز این اشخاص که مربوط به تصمیم گیری، قضاوت، یادگیری، حافظه و کنترل رفتار است، تغییر فیزیکی پیدا کرده است. دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که این تغییرات عامل بروز رفتارهای ویرانگر و غیر قابل کنترلی است که از سوی معتادان سر می زند. در علم اعتیاد چیست، مانند سایر بیماری ها افراد می توانند در مقابل بیماری اعتیاد آسیب پذیری های متفاوتی داشته باشند. اما در کل هر چه عوامل آسیب پذیری در یک شخص بیشتر باشد امکان اینکه شخص بعد از مصرف مواد به آن معتاد شود، بیشتر می شود.
عوامل موثر در علم اعتیاد
۱. عوامل بیولوژیکی
در علوم مرتبط با روانشناسی اعتیاد بیان شده است که ساختار بیولوژپک بدن فرد می تواند به گونه ای باشد که احتمال اعتیاد وی را بالا ببرد. عواملی چون جنسیت، قومیت، مرحله بلوغ فکری نیز می توانند در معتاد شدن یک فرد دخیل باشد. دانشمندان بر این باورند که عوامل ژنتیکی بین ۴۰ تا ۶۰ درصد در آسیب پذیری فرد در برابر اعتیاد دخیل هستند. نوجوانان و افرادی که از ناهنجاری های روانی رنج می برند بیش از دیگران با خطر اعتیاد روبرو هستند.
۲. عوامل محیطی
محیط اجتماعی اطراف وضیعت خانه و خانواده، دوستان مدرسه و هم قطاران یک فرد نیز در معتاد شدن یک فرد دخیل و سهیم هستند.
نتیجه گیری
علم اعتیاد و مباحث مرتبط با آن یکی از پیچیده ترین مباحثی است که انسان در طول تاریخ با آن دست به گریبان بوده است. به همین علت مطالبی که در این رابطه وجود دارد بسیار گسترده و متنوع است که به دلایل بسیاری نمی توان همه این موضوعات در یک مقاله گنجاند.
